VUA MINH MẠNG VÀ CHỮ NẾU

Lại tiếp tục với những lời vua Minh Mạng bảo Phan Huy Thực sau khi xem sách sử, lần này câu chuyện lại khá gần gũi với chúng ta khi vua cũng biết đặt mệnh đề “nếu... thì”.

Cụ thể, Đại Nam Thực Lục (chính biên - đệ nhị kỷ - quyển XLIV - Thực lục về thánh tổ nhân hoàng đế) có dẫn lại lời vua rằng:

“Trận đánh ở bến Bồ Đề, Nguyễn Huệ đánh một trận diệt mấy vạn quân Thanh mà vua nhà Thanh mới chán việc binh, bèn lấy việc nhà Minh làm răn, không đánh lại nữa. Song năm ấy, quân ta đã lấy lại được Gia Định, thanh thế đã hơi mạnh. Nếu quân Thanh lại sang, thì giặc Huệ trước sau bị đánh, còn chạy đi đâu?”.

Hẳn là “nếu quân Thanh lại sang, thì giặc Huệ trước sau bị đánh, còn chạy đi đâu?”. Ý tưởng về một cái thế gọng kìm, phía Bắc có quân Thanh, phía Nam có quân Nguyễn Ánh, cùng nhau tấn công quân Tây Sơn ở giữa của vua Minh Mạng nghe thú vị thật, nhưng giả sử nó có xảy ra đi, thì chưa chắc nước ta sẽ được thống nhất về một mối từ Nam chí Bắc đâu, mà Nguyễn Ánh có khi còn thêm nhiều khuyết điểm trong mắt của hậu thế nữa, thôi thì nó cũng chỉ là một mệnh đề “nếu... thì” nói lúc vu vơ của nhà vua thôi, ít ra nghe còn đỡ kỳ quặc hơn bây giờ “nếu Quang Trung sống lâu hơn, thì...”.